De eerste echte molenschilder

De eerste schilder die de molen een prominente plek gaf in zijn landschapsschilderijen was Jan Brueghel senior (1568-1628).

Jan I Brueghel (1568-1625) Landschap met molens, proeftekening (geveild 2014)
Jan I Brueghel: Landschap met molens en reizigers, schilderijversie, 1583 a 1625 (verblijfplaats onbekend)

Hij was er één van een belangrijke schildersdynastie. Zijn vader, Pieter senior (1526-1569), heden ten dage de beroemdste Brueghel, was in zijn tijd een soort van avant garde schilder met slechts een klein publiek. Zoon Jan echter ging behoren tot het establishment. Hij werd voorzitter van het Antwerpse schildersgilde, de topdiplomaat Peter Paul Rubens – tevens kunstschilder – was zijn boezemvriend. Jan zette een omvangrijk schildersatelier op, met veel medewerkers, en kon zo een omvangrijk oeuvre creëren.

Jan I Brueghel: landschap met molens en bedrijvigheid, 1607 (Prado Museum, Madrid)

Zijn werk werd zo populair dat hij het zich kon veroorloven om van eenzelfde thema een heleboel versies te maken, zo ook van dit wijds landschap met molens, omgeven door mensen die met allerlei zaken bezig zijn, zoals het sjouwen van meelzakken, vervoer met paard-en-wagens, en gezellig keuvelen.

Jan I Brueghel: Heuvelig landschap met windmolens en reizigers, ca 1610 (geveild in 2015)
Jan I Brueghel: Landschap met molen en boerderij, 1606 (geveild in 2017)

Hij heeft echt zijn best gedaan om het wijdse landschap zo realistisch mogelijk uit te beelden. Alle details op de voorgrond zijn nauwkeurig uitgewerkt, en de steeds blauwer wordende achtergrond wordt allengs waziger. Ook het realistisch perpectief van de steeds kleiner wordende molens versterkt de wijdsheid en dieptewerking.

Jan II Brueghel (1601-1678): wijds landschap met reizigers (geveild 2011)

Na de dood van Jan senior zette zijn zoon, Jan junior (1601-1678) het atelier voort in dezelfde traditie van zijn vader, en tot ver daarna waren er vele volgelingen die het nogmaals overdeden. De bekendste daarvan is wellicht Joseph van Bredael (1688-1739), die zo’n honderdtwintig jaar later nog steeds hetzelfde landschap schilderde.

navolger van Jan I Brueghel: Landschap met een rij werkende windmolens (geveild 2015)
Joseph van Bredael (1688-1739): Wijds landschap met reizigers (geveild 2006)